معارف منطقی

محمد بختیاری*

چکیده
صدق و کذب محاکات یکی از موضوعاتی است که منطق دانان مسلمان آن را در ترازوی تحلیل قرار داده اند. پرسش مطرح دراین باره این است که قضیه محاکی صادق است یا کاذب؟ مقاله پیش رو بر آن است تا به روش کتابخانه ای به تحلیل آرای منطق دانان مسلمان درباره پرسش بالا بپردازد. در بیان این مطلب می توان به سه گام در آثار منطق دانان اشاره کرد. در گام نخست، با تحلیل چیستی محاکات درمی یابیم که به دلیل یکسان نبودن مشبّه به با مشبّه در محاکات، قضیه محاکی همواره کاذب است. در گام دوم، با تفکیک مراد استعمالی کلام از مراد جدی آن، روشن می شود که محاکات در مراد استعمالی کلام رخ می دهد و به مراد جدی مرتبط نیست؛ اما در گام سوم، با تحلیل دقیق ترِ مراد استعمالی، به این نتیجه می رسیم که قضیه محاکی از مصداق مفروض در ذهن انسان گزارش می کند و همواره مطابق با آن و صادق است.
کلیدواژه ها: شعر، محاکات، تخییل، مخیلات، قضیه محاکی.

*. طلبه سطح چهار حوزه علمیه قم (رشته حکمت متعالیه)    ya_karimeh@yahoo.com
    تاریخ دریافت: 07/05/1401، تاریخ پذیرش: 16/08/1401.