معارف منطقی

چکیده

تقسیم علم به بدیهی و نظری و لزوم منتهی شدن نظری به بدیهی، از سخنان رایج در دانش منطق است. بداهت و اکتساب را گاهی در ماده علم و گاهی در صورت علم مطرح می کنند. بدیهی در ماده را به علمی که حصول آن نیازمند تفکر نیست و نظری را به علمی که حصول آن نیازمند تفکر است، تعریف می کنند. منطق دانان گر چه در وجود تصور نظری، نیز در مصادیق تصدیق بدیهی، اختلاف هایی دارند، اما در تعریف علم بدیهی و نظری اختلافی ندارند. گرچه بدیهی و کسبی در صورت تفکر را مطرح کرده اند، معنای محصل و ملاک معینی از سخنان آنها در این مسئله به دست نمی آید. در این میان، ملاک بدیهی و کسبی در صورت علم تصوری، یعنی تعاریف و حدود و رسوم، هیچ تبیینی نیافته اند؛ گر چه بدیهی و کسبی در صورت استدلال را گاهی به بیّن و غیربیّن بودن انتاج، تفسیر کرده اند.

در این پژوهش به بررسی معنای بداهت و اکتساب در صورت تفکر و به ویژه در صورت استدلال می پردازیم و در پایان به این نتیجه می رسیم که اکتساب در صورت فکر و استدلال، ملاک و معنایی ندارد و همه صورت های فکر و استدلال، صورت هایی بدیهی اند.

کلیدواژه ها

بداهت، اکتساب، صورت تفکر، صورت تعریف، صورت استدلال.