معارف منطقی

چکیده «رسم» در منطق سنتی به معنای شناساندن یک شیء به وسیله ویژگی های اختصاصی و ماهوی آن است؛ به گونه ای که موجب شناخت ویژگی های مرسوم می گردد اما در رویکرد بیشتر منطق دانان، رسم مشروط به شرایطی است که به ناکارآمدی آن می انجامد. بر این اساس، آنان ناگزیر شده اند تمام تعریف هایی را که از «وجود»، «معقولات ثانی» أعم از منطقی و فلسفی ارائه داده اند، لفظی بنامند که نه مفید معرفت جدید، بلکه تنها بیانگر نوعی این همانی تحلیلی هستند؛ همان گونه که حتی مقولات ماهوی نسبی رسم ناپذیر می شوند، بر اساس «اصالت وجود» تعریف رسمی، «سالبه به انتفاء موضوع» می شود. به نظر می رسد با بازنگری در تعریف و شرایط رسم و تعمیم آن به عوارض غیرماهوی، می توان رویکرد دیگری را مطرح کرد که در آن اقسام، قلمرو و کارکرد رسم گسترش می یابد تا آنجا که شامل عوارض ماهیات نسبی و امور غیرماهوی هم می شود و از این رو، می توان مدعی شد تعریف وجود، مفاهیم ثانوی و مانند آنها تعریف حقیقی داشته و بسیاری از تعریف های حدی، تعریف رسمی و از نوع قضایای ترکیبی هستند؛ همان گونه که اوصاف تحلیلی را هم دربرمی گیرد و در نتیجه آن، سخن گفتن از ویژگی های خداوند نیز از قضایایِ معرفت بخش بوده و اقامه برهان مبتنی بر آن ممکن خواهد شد.   کلیدواژه ها رسم، تعریف لفظی، ماهیات، کلی، وجود، عوارض تحلیلی، واجب الوجود، برهان.