معارف منطقی

محمود زراعت پیشه/  استادیار دانشگاه بیرجند. رشته فلسفه و کلام اسلامی    m.zeraatpishe@birjand.ac.ir
عاطفه رنجبر دارستانی / دانشجوی ارشد دانشگاه بیرجند. رشته فلسفه و کلام اسلامی    a.ranjbar@birjand.ac.ir 
چکیده
در تناقض افزون بر اختلاف، وحدت های هشت گانه ای نیز لازم است و مشهور چنین است که ملاصدرا به وحدت های هشت گانه، یعنی وحدت موضوع، محمول، مکان، زمان، شرط، اضافه، جزء و کل، وحدتی افزوده است به نام «وحدت حمل». در فلسفه اسلامی متأخر، واژۀ «وحدت حمل» اصطلاحی شده است برای اشاره به اینکه دو قضیه، تنها زمانی نقیض یکدیگرند که در کنار حفظ بقیه شرایط، به جهت حمل نیز یا هر دو حمل اولی ذاتی باشند و یا حمل شایع صناعی. در نوشتار پیش رو، برآنیم تا نشان دهیم که این اصطلاح چنان که اکنون رایج شده است: اولاً، در تاریخ فلسفه اسلامی همواره برای اشاره به حمل اولی ذاتی و شایع صناعی به کار نمی رفته و استعمال گسترده تری داشته است؛ ثانیاً، افزودن آن به شروط حمل، حتی در همان معنای رایج، از نوآوری های ملاصدرا نیست. در این راستا، شواهدی تاریخی برای پنج معنای متفاوت از این اصطلاح ارائه خواهد شد که سه معنای آن غیر از برداشت رایج از این اصطلاح است. همچنین روشن خواهد شد که معنای رایج این اصطلاح، یعنی به کارگیری آن درباره حمل اولی و شایع نیز پیرو معانی مختلفی که تاکنون از حمل اولی و شایع ارائه شده است، معانی متعددی به خود خواهد گرفت.
کلیدواژه ها
تناقض، وحدت حمل، ملاصدرا.
 

تاریخ دریافت: 28/01/1398    تاریخ پذیرش: 29/02/1398