معارف منطقی

محمود زراعت پیشه[1]

فاطمه باقری نژاد[2]

چکیده

مسئله حمل، یکی از مباحث مهم در منطق و فلسفه است. ارزش ویژه حمل به خاطر این است که رابط میان ذهن و عین، علم و معلوم، موضوع و محمول و هستی های گوناگون قرار می گیرد؛ شناسایی رابطه میان اشیا به واسطه حمل است. حمل نشانه هوهویت و اتحاد و این همانی است. اگر حمل نباشد نمی توان میان علت و معلول و موضوع و محمول رابطه ای را درک کرد. بی گمان، هرگونه تغییر در تقسیم بندی یا معنای حمل، نشانی از موضع گیری متفاوت فلسفی است. ملاصدرا با توجه به نظام خاص فلسفی خود و نظام تشکیک وجود که مطرح می کند، حمل متفاوتی را نیز پیش کشیده است که با نام «حمل حقیقه و رقیقه» شناخته می شود. او در تقسیم بندی هایی که از حمل ارائه کرده است، به این نوع از حمل اشاره صریحی نکرده است؛ اگرچه از آن در مواضع دیگر بهره برده است. اما شارحان صدرا، به ویژه علامه طباطبائی، سخنان روشنی در این زمینه دارند. در این پژوهش برآنیم تا به بازنگری عبارت های مرحوم علامه دراین باره بپردازیم.

کلیدواژه ها

ملاصدرا، علامه طباطبائی، حمل حقیقه و رقیقه.