معارف منطقی

منصور مهدوی *

چکیده
یکی از دغدغه های دیرپای موحدان تلاش برای اثبات خداوند و قانع کردن ملحدان است. ازاین رو فیلسوفان کوشیده اند برهان های پرشماری را در اثبات خداوند اقامه کنند. ارزیابی نتیجه تلاش آن ها براساس متون دینی، ضمن تبیین محتواهای منطقی و عقلی در نصوص دینی، میزان اطمینان مخاطبان به فرایندهای برهانی را افزایش می دهد. روش جاری در این نوشتار، آمیزه ای از روش های عقلی و نقلی است. نخست انواع برهان و نحوه اثبات خدا را از طریق برهان های منطقی بررسی می کنیم؛ آنگاه ضمن بررسی روش های به کار رفته در نصوص دینی، به ارزیابی مدعای فیلسوفان در ناکارآمدی برهان لمّ برای اثبات خدا می پردازیم. در این میان توجهی ویژه به تبیین برهان شبه لمّ داشته و کوشیده ایم مراد فیلسوفان از برهان شبه لمّ را روشن کنیم. افزون براین، پس از بررسی و تطبیق گونه های مختلف برهان بر متون دینی، به این نتیجه رسیدیم که تنها برهان انّی و شبه لمّ را می توان بر بعضی از آیات و روایات تطبیق داد.

کلیدواژه ها: برهان انّ، برهان لمّ، برهان شبه لمّ، برهان صدیقین، قرآن.

*. عضو هیئت علمی گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه جهرم    mahdavi.mnsr@gmail.com
    تاریخ دریافت: 04/01/1401، تاریخ پذیرش: 14/08/1401.