معارف منطقی

ابوذر قاعدی فرد*
چکیده
فارابی در کتاب المنطقیات، ذیل نظریه برهان به معرفت گزاره ای پرداخته است. او در این بخش، نظریه ای درباره معرفت گزاره ای ارائه کرده است که افزون بر اینکه گویای پرداختن به مباحث امروزین معرفت شناسی توسط اندیشمندان مسلمان است، به بسیاری از مسائل معرفت شناختی پاسخ می دهد. او معرفت گزاره ای/تصدیقی را «تصدیق صادق موجه» لحاظ کرده و در نظریه برهان درپی تبیین و تفسیر سه مؤلفه تعریف معرف گزاره ای است. از این سه مؤلفه، فارابی «تصدیق» را حکم ذهنی فاعل معرفت و دارای مراتبی از سکون نفس تا یقین تام می داند. تطابق این حکم ذهنی فاعل معرفت با وجودِ خارجی موضوعِ معرفت را «صدق» دانسته و در بحث توجیه، نظریه «مبناگرایی توجیه» را پذیرفته است. در این نوشتار، ضمن پرداختن به معرفت گزاره ای نزد فارابی در نظریه برهان، دیدگاه او به عنوان مجموعه ای منسجم ارائه خواهد شد.
کلیدواژه ها: معرفت تصدیقی/گزاره ای، تصدیق، صدق، فارابی، مبناگرایی توجیه.

*. عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه جیرفت    aabozar@ujiroft.ac.ir
    تاریخ دریافت مقاله: 12/07/1401، تاریخ پذیرش مقاله: 27/09/1401.