دلالت لفظی تقسیمات گوناگونی دارد. براساس دیدگاه برگزیده، این دسته بندی ها را می توان در نظامی جامع گنجاند یا به تقسیمی جامع برگرداند. اکنون این پرسش دشوار دربرابر ماست: رابطه لوازم با دلالت چیست؟ اصولاً آیا رابطه ای میان آن ها تحقق دارد؟ اگر پاسخ مثبت است، این رابطه یا پیوند چگونه ظهور می یابد؟ آیا می توان دلالت التزامی را به لزوم در اصطلاح لوازم تفسیر کرد؟ برای دستیابی به پاسخی درخور، باید نگاهی به چیستی لوازم و گونه های آن بیفکنیم و این مسئله را در دانش اصول و منطق بکاویم. در این پژوهش، افزون بر دستیابی به مهم ترین قواعد عقلایی ویژه ای که بر ساحت دلالت حکم فرمایند، دو دستاورد علمی دیگر نیز داشت: نخست آنکه، باید در ساحت دلالت، میان مفردات و جملات فرق گذاشت و از تسری دادن حکم تقسیمی به تقسیم دیگر پرهیز کرد؛ دوم آنکه، نباید لزوم را به لزوم بیّن که در مبحث لوازم مطرح است، تفسیر کرد.
دلالت لفظی تقسیمات گوناگونی دارد. براساس دیدگاه برگزیده، این دسته بندی ها را می توان در نظامی جامع گنجاند یا به تقسیمی جامع برگرداند. اکنون این پرسش دشوار دربرابر ماست: رابطه لوازم با دلالت چیست؟ اصولاً آیا رابطه ای میان آن ها تحقق دارد؟ اگر پاسخ مثبت است، این رابطه یا پیوند چگونه ظهور می یابد؟ آیا می توان دلالت التزامی را به لزوم در اصطلاح لوازم تفسیر کرد؟ برای دستیابی به پاسخی درخور، باید نگاهی به چیستی لوازم و گونه های آن بیفکنیم و این مسئله را در دانش اصول و منطق بکاویم. در این پژوهش، افزون بر دستیابی به مهم ترین قواعد عقلایی ویژه ای که بر ساحت دلالت حکم فرمایند، دو دستاورد علمی دیگر نیز داشت: نخست آنکه، باید در ساحت دلالت، میان مفردات و جملات فرق گذاشت و از تسری دادن حکم تقسیمی به تقسیم دیگر پرهیز کرد؛ دوم آنکه، نباید لزوم را به لزوم بیّن که در مبحث لوازم مطرح است، تفسیر کرد.
کلیدواژه ها
دلالت، دلالت منطوقی و مفهومی، قواعد گفتمان، لزوم بیّن، لزوم ذهنی.
*. استاد حوزه و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره mohammad_h@qabas.net
